Romani që nxiti vrasjen e John Lennon. Shkrimtari që shiti miliona kopje dhe për gjysmë shekulli u mbyll në një shtëpi fshati. Kjo është historia e Jerome David Salinger, ushtarit që pa fundin e Luftës së Dytë Botërore në Bavari në prill të vitit 1945 i cili u bë shkrimtar i miliona kopjeve të shitura. Vendosi të zhdukej nga sytë e njerëzve, një mister që nuk është kuptuar ende.
Mijëra lajme të kronikës ku përmenden emra dhe mbiemra njerëzish, që qëndrojnë në arkivat online dhe mund të cenojnë jetën e gjithkujt. Pse e “drejta për t’u harruar”, është themelore në kohën e algoritmeve dhe motorëve të kërkimit? Një problem sa ligjor, aq edhe etik.
Umberto Eco ishte i dashuruar pas jetës. Ai e donte jetën e vërtetë, pa truket që teknologjia po na ofron. E donte jetën me të bukurat dhe dështimet e saj, e donte me të vërtetat dhe dhimbjet, e donte jetën me fletët e verdha të librave dhe petalet e thara të trëndafilave.
Faktet injorohen vazhdimisht, sepse të gjithë vazhdojmë të shohim e të dëgjojmë atë që duam të besojmë. Pse qenka kaq e vështirë t’u besosh fakteve dhe shifrave, teksa disa ide dhe steriotipe na japin ide të gabuara për atë që ndodh përreth? Hans Rosling shkruante se bota nuk mund të kuptohet pa numrat, megjithëse vetëm numrat nuk mund të shpjegojnë botën. Dhe ja pse.
Regjisori tregon momentin me fat pas suksesit të “The Irishman” dhe ka nisur të bëjë llogaritë me moshën. Në një rrëfim miqësor, tregon uljet dhe ngritjet në botën e filmit, momentet e stresit, marrëdhënien e vështirë me teknologjinë por edhe kontratën e re me Netflix. “Problemi është se koha është e limituar. Energjitë janë po ashtu të limituara. Koka natyrisht që po. Për fat të mirë, kurioziteti jo”, thotë ai.
Ideja sipas së cilës hapësira dhe koha mund të formojnë një sipërfaqe të mbyllur, por pa kufij, sjell implikime të thella për sa i përket rolit të Zotit në çështjet e universit. Suksesi i teorive shkencore në përshkrimin e ngjarjeve, ka bërë që shumica e njerëzve të besojë se Zoti i lejon universit të evoluojë sipas një bashkësie ligjesh.
Në këtë moment asfiksimi politik, në këtë stanjacion ekonomik dhe në këtë udhëkryq të vlerave dhe vizionit social, një qasje ndryshe mund të bëjë diferencën e madhe. Shqiptarët kanë arritur t’i mbijetojnë kohëve më të vështira, edhe në kushte pushtimi apo diktature, mjerimi dhe genocidi. Por, siç e tregojnë shifrat e Instituteve të Statistikave, valixhet plot e biletat e autobusëve, nuk i bëjnë dot ballë mungesës së shpresës.
Atëherë ai nuk kishte fituar ende një çmim Nobel. Nuk kishte shkruar “100 vjet vetmi”. Nuk ishte ende “El Gabo”. Atëherë ishte thjesht në kërkim të së vërtetës, për të përgatitur realizmin e tij magjik.
