Përpara se të dëshpëroheni si armiqtë e së ardhmes duke thënë “Mjaft me Web!”, bëni dy përllogaritje me Datareportal: 4.74 miliardë qenie njerëzore janë aktive sot në internet, 4.2% më shumë se në 2021 dhe në vitin 2023 do të jenë mbi 5 miliardë.
Kur sheh aktualitetin e parashikuar, sigurisht në mënyrë artistike në një roman të shkruar gjashtë vite më parë, se përputhet me aktualiteitn e jetuar, verbëria njerëzore e mbrujtur në kokëfortësinë patologjike bëhet e pakundërshtueshme.
Atëherë ai nuk kishte fituar ende një çmim Nobel. Nuk kishte shkruar “100 vjet vetmi”. Nuk ishte ende “El Gabo”. Atëherë ishte thjesht në kërkim të së vërtetës, për të përgatitur realizmin e tij magjik.
Duke lexuar romanin e Teodor Kekos njeh më mirë edhe botëkuptimin e tij social e politik, i cili natyrshëm është në anën e lirisë, që mbron individin përkundrejt turmës. Për Teodor Kekon pasuri është “uni”, jo kolektivi. Mbi të gjitha është ndjenja, jo logjika. Për të, dinjiteti, edhe në qoftë e vetmja gjë që i mbetet, është më i rëndësishmi. E shkroi në vepra, e zbatoi edhe në jetë.
Sa herë na ndodh, që gjëra që nisin përkohësisht, apo nisin si gabime, të bëhen pjesë e realitetit? A jemi ne që kontrollojmë jetën tonë, apo është sistemi që pa kuptuar na bën pjesë të mekanizmit të madh? Zakonisht ndodh kjo e dyta, sepse njerëzit e kanë të vështirë të ndryshojnë gjendjen e ekuilibrit ku ndodhen, edhe pse shumë herë të rrish gjithë kohës në ekuilibër është sfilitëse.
Muriel Barbery me romanin e saj “Eleganca e iriqit” na bën të reflektojmë se sa rëndësi i japim pozitës shoqërore në gjykimin që kemi për njerëzit, se si një titull përpara emrit ndikon në identitetin e gjithsecilit. Jemi të bindur se mendimet e thella apo leximi i veprave të mëdha letrare janë “pesha të rënda” për ministra e profesorë, deputetë e doktorë. Por në fakt shpesh herë në këto njerëz gjejmë mediokritetin dhe arrogancën, të mishëruar në forcën e sistemit klasor.
“Mosdija” është një roman për kujtesën dhe harresën, për rikthimin dhe zbrazëtinë në shpirt në një sfond real historik dhe politik të Europës Lindore. Ndoshta është historia e vetë Kunderës, i detyruar të emigrojë në Paris në vitin 1975 nga Praga, ku rikthehet rrallë herë dhe në fshehtësi të plotë.
Sot Enrik Marko është 97 vjeç. Jeton i qetë me familjen e tij, e cila mes të vërtetës dhe Markos, zgjedh këtë të fundit. Por çfarë është Enrik Marko? Çfarë sollën gënjeshtrat e tij?
Me një stil ironik por edhe naiv, sa alegorik aq edhe besnik ndaj fakteve reale të Librit të Shenjtë, Saramago na jep një Zot të vrazhdë e pragmatik, e nga ana tjetër një Jezus që nuk e di me të vërtetë rolin e tij në këtë botë, me dilemat dhe pasionet e çdo adoleshenti. Një Jezus njerëzor, tepër njerëzor.
