Një ngërç i madh e ka zënë sistemin e arsimit të lartë në Shqipëri (që në fakt së fundi është përforcuar, jo se nuk ka ekzistuar) me një reformë të lënë përgjysmë dhe një ligj me paterica, duke e detyruar universitetin që të bashkëudhëtojë më së shumti me burokracinë e të flirtojë haptazi me interesat politike, e të ketë fare pak pikëtakime me shkencën.
Asnjëherë më parë nuk e kishim shprehur me paturpshmëri kaq të qetë faktin se jeta nuk ka të njëjtën vlerë për të gjithë. Që duke nisur nga një moshë e caktuar (70, 75, 80 vjeç?) zërë se jemi të vdekur. Të gjitha këto tendenca, siç e thashë, ekzistonin para koronavirusit, tani thjesht u vunë në dukje. Nuk do të zgjohemi në një botë të re pas izolimit. Do të jetë e njëjta, paksa më e keqe.
Nuk jam më sipërmarrës, nëse sipërmarrës do të thotë të maksimizosh fitimin. Maksimizoj numrin e jetëve të shpëtuara ose të përmirësuara. Prej vitit 2000, së bashku me partnerët tanë, kemi ndihmuar të ulim numrin e vdekjeve të shkaktuara prej sëmundjeve infektive nga 10 në 5 milionë. Kriteri i vetëm që drejton punën tonë është numri i jetëve të shpëtuara. Jam në gjendje ta bëj këtë gjë sepse harxhoj paratë e fituara në karrierën time të mëparshme.
Ndër faktorët kryesorë psikologjikë është pamjaftueshmëria. Duke qenë se shohim të tjerët që blejnë në sasi të mëdha dhe më pas shohim raftet e marketeve thuajse të boshatisur, mendojmë se produktet do të mbarohen. Gjithashtu, dihet se sa më i rrallë të jetë një mall, aq më i çmuar bëhet në perceptimin tonë dhe aq më të prirur jemi ta blejmë nëse na jepet mundësia.
Pasi shpërtheu pandemia, shpesh dëgjoj se krizat më të këqija nxjerrin në pah anën tonë më të mirë. Ky është një shembull tjetër i një optimizmi të pabazuar. Së paku, ky është konkluzioni që nxorra nga kriza e vitit 2008. Në fakt, duke menduar për këtë të fundit, vazhdon të më kujtohet fraza e George Orwell: “Ku janë njerëzit e mirë kur ndodhin gjëra të këqija?”.
Me rastin e Ditës Botërore të Librit, një ditë më pas, më 24 prill 2020 biseduam për librat, eksperiencat e leximit dhe dhe sfidat e botimeve në Shqipëri.
Covid-19, edhe pse është i tmerrshëm, është vetëm një personazh negativ. Armiku ynë kryesor nuk vjen nga jashtë, por nga brenda. Armiku kryesor nuk është virusi, por përgjigja ndaj virusit, një përgjigje që është degraduar dhe deformuar nga pabarazitë strukturore të shoqërisë sonë.
Shpejt, kur u pa se pandemia e kishte seriozisht dhe karantina ishte e pashmangshme, ballkonët reshtën së qeni vende që shfrytëzoheshin si hambarë për objekte të rëndësisë së tretë në shtëpi, si vende për të nderur veshjet a si hapësira prej nga mund të shkundej tapeti, sepse pjesa më e madhe e jona as e çonim ndër mend ta kalonim kohën e lirë aty. Por ato u rikthyen sërish vende qetësie.
Lumturia nuk është një gjendje empirike por një kërkim i mundimshëm dhe i përditshëm. Nuk ekziston lumturi pa empati. Nuk mund të jesh i lumtur në mënyrë klandestine. Dhe kjo vlen që nga fillimet e historisë.
Duhet të mbyllim kufirin mes virusit dhe njeriut, jo kufijtë mes njerëzve apo mes shteteve.
