E bukura e asaj që s’do të dimë kurrë
Dija është një dhuratë e paçmuar. Por iluzioni i dijes mund të jetë më i rrezikshëm se injoranca.
Dija është një dhuratë e paçmuar. Por iluzioni i dijes mund të jetë më i rrezikshëm se injoranca.
Prej disa javësh po ndjek përpjekjen e një të diplomuari njëzetë e katër vjeçar për të hyrë në botën e punës – aplikacionet (dhjetëra të tilla), intervistat, hapat e mëtejshëm, reagimet pas intervistave – dhe ndjej një përzierje mes respektit dhe shqetësimit: respekt për aftësinë që ka për ta rindërtuar veten pas çdo dështimi, shqetësim për qëndresën e tij psikike në një periudhë të zgjatur kohe.
Çfarë përfaqëson një çmim letrar, aq më tepër kur ai mbart emrin e një shkrimtareje tjetër të madhe që ka lënë gjurmën më të madhe në krijimtarinë tënde? Reflektimi i Annie Ernaux, shkrimtares së librave të kujtesës e autobiografisë, në rastin e marrjes së çmimit “Marguerite Yourcenar”.
Një prej poetëve që e kam pikë reference, katalani Joan Margarit, dikur iu përgjigj kështu pyetjes së përjetshme mbi arsyen e të shkruarit. E tha pa siklet: Shkruaj sepse jam ende i dashuruar me gruan time. Një arsye e mirë, një arsye ndër shumë të tjera, për të interpretuar botën, edhe pse shpesh herë na duket pakogjë.
Në momentin që shkruaj ose tregoj histori dhe shpik personazhe – thotë Marias – kam mësuar, kam njohur apo kam menduar gjëra që vetëm në letërsi mund të dihen, të njihen apo të mendohen.
Nëse keni një filozofi jete dhe ajo ju udhëzon të reflektoni e pastaj të veproni, diçka nuk shkon. Veprimi është kuptimi i vërtetë i jetës, përndryshe duke mbetur veç mes reflektimeve nuk kemi për çfarë reflektojmë.
Jam i pafajshëm. Jam një spektator i jetës dhe nuk mund të fajësohem për asgjë. Është goxha e lehtë kështu. Por feja e krishterë e konsideron mosveprimin si një mëkat, një mëkat që kryhet me një apati të vullnetshme.
Fjalët e pista na çlirojnë dhe madje mund të na lehtësojnë dhimbjet fizike. Ata që shajnë shihen si njerëz më të çiltër, por njëkohësisht edhe më pak profesionistë. Në vitin 1986 burrat mbanin përgjegjësi për 67% të sharjeve në publik, ndërsa në vitin 2006 përqindja ra në 55%, dhe kjo jo sepse burrat nisën të shanin më pak.
Umberto ua hapte rrallë derën të huajve, por njëkohësisht merrte pamjen thellësisht krenare të një njeriu që po bëhet gati të zbulojë diçka shumë të rrallë, dhe i kujdesshëm që mrekullimi, habia dhe kurioziteti ta preknin siç duhej vizitorin. Ishte dhoma e librave të lashtë, 1300 vepra me kosto të papërballueshme, të disponueshme vetëm në tre a katër librari antike në botë dhe ku Eco kishte investuar gjithçka.
Arsyeja thelbësore e ekzistencës së letërsisë është se njeriu ka një tru goxha të ndërlikuar, shumë më të zhvilluar sesa jeta që duhet të jetojë. Për të, tregimtaria nuk është vetëm një kënaqësi, por është një nevojë.